စကရင်တိုင်းမ် (Screen time) က ကလေးငယ်များ၏ကျန်းမာရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုကိုထိခိုက်နိုင်
Screen time ( စကရင်တိုင်းမ်) ဆိုတာ စမတ်ဖုန်း၊ တက်ဘလက် ၊ အိုင်ပက်၊ ကွန်ပြူတာ၊ တီဗွီ စသည်တို့ရဲ့ မျက်နှာပြင်ကို မျက်နှာချင်းဆိုတဲ့ အချိန် ( တနည်း၊ အထက်ပါ ပစ္စည်းမျာကို သုံးစွဲချိန်) ကိုဆိုတာပါ။
တီဗွီအစီအစဉ်တွေ ရုပ်ရှင်တွေကြည့်တာ၊ ဂိမ်းဆော့တာတွေ ဆိုရှယ်မီဒီယာသုံးတာတွေ အကုန်ပါပါတယ်။
၂၀၁၉ ဇန္နဝါရီ ၂၈ ရက်က ဘီဘီစီမှာ ပါလာတဲ့ “ စကရင်တိုင်းမ်က ကလေးငယ်များးကိုထိခိုက်နိုင်တယ်” ‘ Screen time 'may harm toddlers' 1 ဆိုတဲ့
ဆောင်းပါးမှာ ရေးထားတာကတော့ တလောကထွက်လာတဲ့ သုတသန အဖြေတခု က အသက် ၂ နှစ်နဲ့ ၃နှစ် အကြားမှာ စကရင်တိုင်းမ် များတဲ့ ကလေးတွေ မှာ သူတို့ရဲ့ အသက် ၃နှစ်က ၅ နှစ် အထိ ဉာဏ်ရည်ဖွံ့ဖြိုးမှုနဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတို့ နှေးကွေးတယ်ဆိုပါတယ်။
အဲဒီဆောင်းပါး ကလေးကို ဖတ်ရတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃နှစ်လောက်က မိတ်ဆွေဆရာဝန်လင်မယားရဲ့ သားလေးအကြောင်း ကို သတိရလို့ ဒီပို့စ်ကလေးကိုရေးမိပါတယ်။
မိဘနှစ်ယောက်လုံးက ပညာထူးချွန်တဲ့ ဆရာဝန်များဖြစ်ပြီး ပြည်ပနိုင်ငံတခုမှာ အလုပ်လုပ်နေကြပါတယ်။
ပြည်ပမှာ မွေးတဲ့ တဦးတည်းသောသားဖြစ်လို့ ရွယ်တူ ကစားဖေါ်ကလည်းမရှိပါ။ အနီးအနားမှာ မြန်မာ အသိုင်းအဝိုင်းရှိပေမဲ့ အိမ်မှာတော့ shift duty နဲ့ အလုပ်ဆင်းရတဲ့ မိဘနှစ်ပါးရယ် မြန်မာပြည်က ခေါ်ထားတဲ့ ကလေးထိန်း အဒေါ်ကြီးရယ်ပဲ ရှိတာပါ။
ကလေး အသက် တနှစ်လောက်မှာ အဖေက အင်္ဂလန်မှာအလုပ်ရပြီး အမေကလည်း အရေးပေါ်ဌာနမှာ မနက်၊ နေ့၊ ည အလှည့်ကျဂျူတီတွေဆင်းရင်း စာမေးပွဲ အတွက် စာတွေဖတ်ရတော့ ကလေးရဲ့ အချိန်အများစုက ကလေးထိန်းနဲ့ နေရပါတယ်။ ကလေးထိန်းကလည်း အိမ်အလုပ်တွေကိုလုပ်ရသေးတော့ ကလေးနဲ့တချိန်လုံး အတူမနေနိုင်ဘဲ ကလေးကိုသူကြိုက်တဲ့
ကလေးက အလွန် ဉာဏ်ထက်ပြီးသွက်လက်ချက်ချာပါတယ်။
သူက တချိန်လုံးလိုလို တီဗွီက ကလေး အစီအစဉ်တွေကို ကြည့်လိုက် တက်ဘလက်ကလေးမှာ သူ့အတွက်ထည့်ပေးထားတဲ့ ကလေး ပညာပေး ဂိမ်းကလေးတွေဆော့လိုက်နဲ့ တီဗွီထဲ ဂိမ်းထဲ ကအကောင်ကလေးတွေကို အဖါ်လုပ်ပြီး အပြန်အလှန်စကားပြောလိုက်နဲ့ ဆော့ပါတယ်။
Disney junior လို ကလေးတီဗွီ အစီအစဉ်တွေက ကလေးငယ်တွေကို ဘယ်လို ပြုမူပြောဆိုရမယ်ဆိုတာမျိုး ပညာပေးသလို ကလေး တွေအတွက် သင်ယူစရာ အက္ခရာ၊ နံပတ်၊ အရောင် ၊ ပုံသဏ္ဍန် စသည်တို့ကို သင်ပေးပါတယ်။ တက်ဘလက်ထဲက ဂိမ်းတွေကလည်းပညာပေးတွေဖြစ်သလို interactive ဖြစ်လို့ ကလေး က ဂိမ်းထဲက သရုပ်ဆောင်ကလေးတွေနဲ့ အပြန်အလှန် ပြောဆို ကစားရင်း အသိတွေတိုးပါတယ်။ အသက် ၂နှစ်လောက်မှာ အရွယ်နဲ့ မလိုက်အောင် အရောင် ၊ နံပတ်၊ အေဘီစီ၊ ပုံသဏ္ဍန် စသည်တို့ကို နားလည်နေပါပြီ။
သို့သော် သူကလေးဟာ သက်ရှိလူသားတွေနဲ့ အပြန်အလှန် ပြုမူဆက်ဆံမှုနည်းတာကြောင့် သူ့စကားနဲ့လေယူလေသိမ်းတွေက ဂိမ်းထဲကလို စက်ရုပ်ဆန်ဆန်အသံဖြစ်နေပါတယ်။
အသက်နည်းနည်းပိုကြီးလာတော့ မိဘ၊ ကလေးထိန်း၊ ဧည့်သည် တွေနဲ့ အပြန်အလှန် ပြောဆိုတာ ပိုနည်းလာပြီး သူ့တီဗွီနဲ့ တက်ဘလက်လေးသာ သူ့ကမ္ဘာဖြစ်လာတာကို သူ့အမေက ထိတ်လန့်စွာ သတိထားမိလာပါတယ်။
ကလေးက သူ့ကို မေးတဲ့၊ စကားပြာတဲ့ အခါ ပြန် ဖြေတာ တုန့်ပြန်တာ အတောကိုနည်းလာပြီး တက်ဘလက်ထဲက ဂိမ်းနဲ့ တော ရွှန်းရွှန်း ဝေနေအောင် အပြန်အလှန် ပြောဆိုနေတာက အလွန် သိသာလာပါတယ်။
အဲဒီမှာ အမေလည်းစိတ်ပူပြီး ကလေး ဆရာဝန်တွေ ကလေး စိတ်ပညာရှင်တွေနဲ့ တိုင်ပင် တခြားကလေး မိဘတွေကို မေးနဲ့ အတော်ကို ဗျာများရပါတော့တယ်။
ကလေးက သူ့ရဲ့လက်တွေဘဝပတ်ဝန်းကျင်မှာ သက်ရှိတွေနဲ့ အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရတာနည်းပြီး နေ့တိုင်း ဖန်သားပြင်ထဲက အကောင်ကလေးတွေနဲ့ပဲ အချိန်ကုန်နေရတော့ သက်ရှိပတ်ဝန်းကျင်ကို စိတ်မဝင်စားတော့ဘဲ သူပျော်ရွှင် ကျက်စားရာ ဖန်သားပြင်ထဲကဘဝကိုပဲ တကယ့်ဘဝလို ဆက်ဆံနေတော့တာပါ။
ကလေးက သူ့ရဲ့လက်တွေဘဝပတ်ဝန်းကျင်မှာ သက်ရှိတွေနဲ့ အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရတာနည်းပြီး နေ့တိုင်း ဖန်သားပြင်ထဲက အကောင်ကလေးတွေနဲ့ပဲ အချိန်ကုန်နေရတော့ သက်ရှိပတ်ဝန်းကျင်ကို စိတ်မဝင်စားတော့ဘဲ သူပျော်ရွှင် ကျက်စားရာ ဖန်သားပြင်ထဲကဘဝကိုပဲ တကယ့်ဘဝလို ဆက်ဆံနေတော့တာပါ။
ကလေး ၃နှစ်ကျော်လောက်မှာတော့ အမေလည်းအလုပ်ထွက်ပြီး ကလေး အဖေရှိရာ အင်္ဂလန်ကို လိုက်သွားရင်း အချိန်ပြည့် ကလေး နဲ့ နေပြီး စောင့်ရှောက်ပေးပါတယ်။
အဲလို အမေက ကလေးနဲ့ အနီးကပ်နေပြီး အပြန်အလှန်ပြောဆိုဆက်ဆံတာတွေ အချိန်ပြည့်လုပ်ပေးတာ လ အတော် ကြာလာချိန်မှာတော့ ကလေးရဲ့ အမူ အကျင့် တွေ ပြောင်းပြီး လူသားဆန်ဆန် တုန့်ပြန်မှုတွေ ပြန်တွေ့လာရတယ်လို့ပြောပါတယ်။ နောက် ၆လလောက် အကြမှာတော့ သူ့ကလေးဟာ တခြားကလေးတွေလို ပုံမှန်ဖြစ်နေပါပြီလို့ သူ့အမေရဲ့ အကြောင်းကြားလာတာကို ဝမ်းသာစွာ ကြားသိရပါတယ်။
စကားပြောပြသနာ ( speech problem) တွေကို ဖြေရှင်းပေးရတဲ့ speech therapist တယောက်က ကလည်း အခုနောက်ပိုင်း စကားပြောနောက်ကျတဲ့ ကလေးတွေမှာ စကားပြောလျင် တီဗွီထဲက စကားတွေ လေသံတွေကို သုံးပြီး ပြောတာတွကိုတွေ့ရပြီး၊ အပြင်လောက ပြောဆိုဆက်ဆံပုံနဲ့ နဲ့ ကင်းကွာလာတဲ့ ကလေး တွေကို ပိုပြီး တွေ့လာနေရတယ်လို့ ပြောပြဖူးပါတယ်။
စကားပြောနောက်ကျကြတဲ့ ကလေးတွေ ရဲ့ မိဘတွေကိုမေးကြည့်ရာမှာ ဟန်းဖုန်းနဲ့ ဆော့တာ တီဗွီတချိန်လုံးကြည့်တာတွေကနေ အဲဒီလို တီဗွီတွေဖုန်းတွေထဲမှာက အပြင်မှာ ပြောတဲ့ ဘာသာစကားနဲ့မတူတဲ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ ပြောတာတွေကို ကြားပြီး ဘာသာစကားရောထွေးမှုကြောင့် စကားပြောနောက်ကျတာတွေ ပိုပိုပြီးတွေ့လာနေရပါတယ်။
မိဘအတော်များများကတော့ အဲ ဒီ ဂက်ဂျက်တွေရဲ့ ဘေးအန္တရာယ်ကို မသိဘဲ မိမိကလေးက ဖုန်းသုံးတာ တက်ဘလက်သုံးတာ ဘယ်လိုတော်ကြောင်း ဂုဏ်ယူစွာ ပြောနေတာကို ကြားနေရပါတယ်။
အသက် ၂နှစ်ကနေ ၅နှစ်ကြားအရွယ်ကလေးငယ်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ အနီးစပ်ဆုံး ပတ်ဝန်းကျင် ကနေ စကား ၊ အပြောအဆို၊ အမူအယာ၊ အနေအထိုင်၊ အကျင့်စရိုက် စတာတွေကို ကူးယူသင်ယာတာ အများးဆုံး ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်. အဲဒါကြောင့် သူတို့ နဲ့ နေ့တဒူဝ ထိတွေ့နေတဲ့ အနီးဆုံးပတ်ဝန်းကျင်ကို အုပ်ထိန်းသူတွေက စိစစ်ပေးသင့်တာပါ။
- အသက် တနှစ်ခွဲအောက် ကလေးငယ်တွေကို video chat ကလွဲလို့ စကရင်ပေါ်က မီဒီယာတွေကို ရှောင် ကျဉ်သင့်တယ်လို့ အကြံပြုထားပါတယ်။
- အသက် တနှစ်ခွဲကနေ ၂ နှစ်ကြားကလေးတွေ ကိုတော့ စကရင်ပေါ်က မီဒီယာတွေကို စပြချင်လျင် တကယ် အဆင့်အတန်းရှိတဲ့ ပညာပေး ပရိုဂရမ်မျိုးကို စတင် ထိတွေ့ပေးနိုင်ပေမဲ့ မိဘ တဦးဦးကကလေးနဲ့ အတူထိုင်ကြည့်ပါလို့ ဆိုပါတယ်။
- အသက် ၂နှစ်ကနေ ၅နှစ်အထိကလေးတွေအတွက် စကရင်တိုင်မ်းဟာ တနေ့ကို တနာရီထက် မပိုသင့်သလို မိဘ တဦးဦးကကလေးနဲ့ အတူထိုင်ကြည့်ပါလို့ ဆိုပါတယ်။
- အသက် ၆နှစ်နှင့် အထက်ကလေး တွေကို လည်း အိပ်ချိန်နဲ့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား မှုအတွက်အချိန်တွေကို မထိခိုက်အောင် စကရင်တိုင်မ်းကို ဆက်ပြီး ကန့်သတ်ထားပါလို့ ဆိုပါတယ်။
ကနေဒါက The Canadian Paediatric Society β ကတော့ အသက် ၂နှစ်အောက်ကလေးတွေအတွက် စကရင်တိုင်းမ်းကို လုံးဝ မပေးသင့်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။
အဲဒါကြောင့် မိတ်ဆွေတို့လည်း မိမိရဲ့ ကလေးတွေ၊ မိမိ ရဲ့ ဆွေမျိုး မိတ်သင်္ဂဟတွေရဲ့ ကလေးတွေ ဖန်သားပြင်ထဲက ဘဝကို တကယ့်ဘဝနဲ့မှားမကုန်အောင် တီဗွီ၊ တက်ဘလက်၊ အိုင်ပက် ၊ စမတ်ဖုန်းသုံးတာတွေကို စနစ်တကျ ကြပ်မတ်ဖို့ သတိပေးသင့်ပါကြောင်း ။
စကရင္တိုင္းမ္ (Screen time) က ကေလးငယ္မ်ား၏က်န္းမာေရး ႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကိုထိခိုက္ႏိုင္
Screen time ( စကရင္တိုင္းမ္) ဆိုတာ စမတ္ဖုန္း၊ တက္ဘလက္ ၊ အိုင္ပက္၊ ကြန္ျပဴတာ၊ တီဗြီ စသည္တို႔ရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ကို မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုတဲ့ အခ်ိန္ ( တနည္း၊ အထက္ပါ ပစၥည္းမ်ာကို သုံးစြဲခ်ိန္) ကိုဆိုတာပါ။
တီဗြီအစီအစဥ္ေတြ ႐ုပ္ရွင္ေတြၾကည့္တာ၊ ဂိမ္းေဆာ့တာေတြ ဆိုရွယ္မီဒီယာသုံးတာေတြ အကုန္ပါပါတယ္။
၂၀၁၉ ဇႏၷဝါရီ ၂၈ ရက္က ဘီဘီစီမွာ ပါလာတဲ့ “ စကရင္တိုင္းမ္က ကေလးငယ္မ်ားးကိုထိခိုက္ႏိုင္တယ္” ‘ Screen time 'may harm toddlers' 1 ဆိုတဲ့
ေဆာင္းပါးမွာ ေရးထားတာကေတာ့ တေလာကထြက္လာတဲ့ သုတသန အေျဖတခု က အသက္ ၂ ႏွစ္နဲ႔ ၃ႏွစ္ အၾကားမွာ စကရင္တိုင္းမ္ မ်ားတဲ့ ကေလးေတြ မွာ သူတို႔ရဲ႕ အသက္ ၃ႏွစ္က ၅ ႏွစ္ အထိ ဉာဏ္ရည္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈနဲ႔ လူမႈဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈတို႔ ေႏွးေကြးတယ္ဆိုပါတယ္။
အဲဒီေဆာင္းပါး ကေလးကို ဖတ္ရေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ႏွစ္ေလာက္က မိတ္ေဆြဆရာဝန္လင္မယားရဲ႕ သားေလးအေၾကာင္း ကို သတိရလို႔ ဒီပို႔စ္ကေလးကိုေရးမိပါတယ္။
မိဘႏွစ္ေယာက္လုံးက ပညာထူးခြၽန္တဲ့ ဆရာဝန္မ်ားျဖစ္ၿပီး ျပည္ပႏိုင္ငံတခုမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကပါတယ္။
ျပည္ပမွာ ေမြးတဲ့ တဦးတည္းေသာသားျဖစ္လို႔ ႐ြယ္တူ ကစားေဖၚကလည္းမရွိပါ။ အနီးအနားမွာ ျမန္မာ အသိုင္းအဝိုင္းရွိေပမဲ့ အိမ္မွာေတာ့ shift duty နဲ႔ အလုပ္ဆင္းရတဲ့ မိဘႏွစ္ပါးရယ္ ျမန္မာျပည္က ေခၚထားတဲ့ ကေလးထိန္း အေဒၚႀကီးရယ္ပဲ ရွိတာပါ။
ကေလး အသက္ တႏွစ္ေလာက္မွာ အေဖက အဂၤလန္မွာအလုပ္ရၿပီး အေမကလည္း အေရးေပၚဌာနမွာ မနက္၊ ေန႔၊ ည အလွည့္က်ဂ်ဴတီေတြဆင္းရင္း စာေမးပြဲ အတြက္ စာေတြဖတ္ရေတာ့ ကေလးရဲ႕ အခ်ိန္အမ်ားစုက ကေလးထိန္းနဲ႔ ေနရပါတယ္။ ကေလးထိန္းကလည္း အိမ္အလုပ္ေတြကိုလုပ္ရေသးေတာ့ ကေလးနဲ႔တခ်ိန္လုံး အတူမေနႏိုင္ဘဲ ကေလးကိုသူႀကိဳက္တဲ့ တီဗြီက ကေလး အစီအစဥ္ေတြ နဲ႔ တက္ဘလက္က ဂိမ္းေတြကိုေပးထားပါတယ္။
ကေလးက အလြန္ ဉာဏ္ထက္ၿပီးသြက္လက္ခ်က္ခ်ာပါတယ္။
သူက တခ်ိန္လုံးလိုလို တီဗြီက ကေလး အစီအစဥ္ေတြကို ၾကည့္လိုက္ တက္ဘလက္ကေလးမွာ သူ႔အတြက္ထည့္ေပးထားတဲ့ ကေလး ပညာေပး ဂိမ္းကေလးေတြေဆာ့လိုက္နဲ႔ တီဗြီထဲ ဂိမ္းထဲ ကအေကာင္ကေလးေတြကို အဖၚလုပ္ၿပီး အျပန္အလွန္စကားေျပာလိုက္နဲ႔ ေဆာ့ပါတယ္။
Disney junior လို ကေလးတီဗြီ အစီအစဥ္ေတြက ကေလးငယ္ေတြကို ဘယ္လို ျပဳမူေျပာဆိုရမယ္ဆိုတာမ်ိဳး ပညာေပးသလို ကေလး ေတြအတြက္ သင္ယူစရာ အကၡရာ၊ နံပတ္၊ အေရာင္ ၊ ပုံသ႑န္ စသည္တို႔ကို သင္ေပးပါတယ္။ တက္ဘလက္ထဲက ဂိမ္းေတြကလည္းပညာေပးေတြျဖစ္သလို interactive ျဖစ္လို႔ ကေလး က ဂိမ္းထဲက သ႐ုပ္ေဆာင္ကေလးေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ေျပာဆို ကစားရင္း အသိေတြတိုးပါတယ္။ အသက္ ၂ႏွစ္ေလာက္မွာ အ႐ြယ္နဲ႔ မလိုက္ေအာင္ အေရာင္ ၊ နံပတ္၊ ေအဘီစီ၊ ပုံသ႑န္ စသည္တို႔ကို နားလည္ေနပါၿပီ။
သို႔ေသာ္ သူကေလးဟာ သက္ရွိလူသားေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ျပဳမူဆက္ဆံမႈနည္းတာေၾကာင့္ သူ႔စကားနဲ႔ေလယူေလသိမ္းေတြက ဂိမ္းထဲကလို စက္႐ုပ္ဆန္ဆန္အသံျဖစ္ေနပါတယ္။
အသက္နည္းနည္းပိုႀကီးလာေတာ့ မိဘ၊ ကေလးထိန္း၊ ဧည့္သည္ ေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ေျပာဆိုတာ ပိုနည္းလာၿပီး သူ႔တီဗြီနဲ႔ တက္ဘလက္ေလးသာ သူ႔ကမာၻျဖစ္လာတာကို သူ႔အေမက ထိတ္လန္႔စြာ သတိထားမိလာပါတယ္။
ကေလးက သူ႔ကို ေမးတဲ့၊ စကားျပာတဲ့ အခါ ျပန္ ေျဖတာ တုန္႔ျပန္တာ အေတာကိုနည္းလာၿပီး တက္ဘလက္ထဲက ဂိမ္းနဲ႔ ေတာ ႐ႊန္း႐ႊန္း ေဝေနေအာင္ အျပန္အလွန္ ေျပာဆိုေနတာက အလြန္ သိသာလာပါတယ္။
အဲဒီမွာ အေမလည္းစိတ္ပူၿပီး ကေလး ဆရာဝန္ေတြ ကေလး စိတ္ပညာရွင္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ တျခားကေလး မိဘေတြကို ေမးနဲ႔ အေတာ္ကို ဗ်ာမ်ားရပါေတာ့တယ္။
ကေလးက သူ႔ရဲ႕လက္ေတြဘဝပတ္ဝန္းက်င္မွာ သက္ရွိေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ဆက္ဆံရတာနည္းၿပီး ေန႔တိုင္း ဖန္သားျပင္ထဲက အေကာင္ကေလးေတြနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ကုန္ေနရေတာ့ သက္ရွိပတ္ဝန္းက်င္ကို စိတ္မဝင္စားေတာ့ဘဲ သူေပ်ာ္႐ႊင္ က်က္စားရာ ဖန္သားျပင္ထဲကဘဝကိုပဲ တကယ့္ဘဝလို ဆက္ဆံေနေတာ့တာပါ။
ကေလး ၃ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္မွာေတာ့ အေမလည္းအလုပ္ထြက္ၿပီး ကေလး အေဖရွိရာ အဂၤလန္ကို လိုက္သြားရင္း အခ်ိန္ျပည့္ ကေလး နဲ႔ ေနၿပီး ေစာင့္ေရွာက္ေပးပါတယ္။
အဲလို အေမက ကေလးနဲ႔ အနီးကပ္ေနၿပီး အျပန္အလွန္ေျပာဆိုဆက္ဆံတာေတြ အခ်ိန္ျပည့္လုပ္ေပးတာ လ အေတာ္ ၾကာလာခ်ိန္မွာေတာ့ ကေလးရဲ႕ အမူ အက်င့္ ေတြ ေျပာင္းၿပီး လူသားဆန္ဆန္ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ျပန္ေတြ႕လာရတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ ၆လေလာက္ အၾကမွာေတာ့ သူ႔ကေလးဟာ တျခားကေလးေတြလို ပုံမွန္ျဖစ္ေနပါၿပီလို႔ သူ႔အေမရဲ႕ အေၾကာင္းၾကားလာတာကို ဝမ္းသာစြာ ၾကားသိရပါတယ္။
( speech problem) စကားေျပာျပသနာေတြကို ေျဖရွင္းေပးရတဲ့ speech therapist တေယာက္က ကလည္း အခုေနာက္ပိုင္း စကားေျပာေနာက္က်တဲ့ ကေလးေတြမွာ စကားေျပာလ်င္ တီဗြီထဲက စကားေတြ ေလသံေတြကို သုံးၿပီး ေျပာတာတြကိုေတြ႕ရၿပီး၊ အျပင္ေလာက ေျပာဆိုဆက္ဆံပုံနဲ႔ နဲ႔ ကင္းကြာလာတဲ့ ကေလး ေတြကို ပိုၿပီး ေတြ႕လာေနရတယ္လို႔ ေျပာျပဖူးပါတယ္။
စကားေျပာေနာက္က်ၾကတဲ့ ကေလးေတြ ရဲ႕ မိဘေတြကိုေမးၾကည့္ရာမွာ ဟန္းဖုန္းနဲ႔ ေဆာ့တာ တီဗြီတခ်ိန္လုံးၾကည့္တာေတြကေန အဲဒီလို တီဗြီေတြဖုန္းေတြထဲမွာက အျပင္မွာ ေျပာတဲ့ ဘာသာစကားနဲ႔မတူတဲ့ အဂၤလိပ္ဘာသာနဲ႔ ေျပာတာေတြကို ၾကားၿပီး ဘာသာစကားေရာေထြးမႈေၾကာင့္ စကားေျပာေနာက္က်တာေတြ ပိုပိုၿပီးေတြ႕လာေနရပါတယ္။
မိဘအေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ အဲ ဒီ ဂက္ဂ်က္ေတြရဲ႕ ေဘးအႏၲရာယ္ကို မသိဘဲ မိမိကေလးက ဖုန္းသုံးတာ တက္ဘလက္သုံးတာ ဘယ္လိုေတာ္ေၾကာင္း ဂုဏ္ယူစြာ ေျပာေနတာကို ၾကားေနရပါတယ္။
အသက္ ၂ႏွစ္ကေန ၅ႏွစ္ၾကားအ႐ြယ္ကေလးငယ္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ အနီးစပ္ဆုံး ပတ္ဝန္းက်င္ ကေန စကား ၊ အေျပာအဆို၊ အမူအယာ၊ အေနအထိုင္၊ အက်င့္စ႐ိုက္ စတာေတြကို ကူးယူသင္ယာတာ အမ်ားးဆုံး ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္. အဲဒါေၾကာင့္ သူတို႔ နဲ႔ ေန႔တဒူဝ ထိေတြ႕ေနတဲ့ အနီးဆုံးပတ္ဝန္းက်င္ကို အုပ္ထိန္းသူေတြက စိစစ္ေပးသင့္တာပါ။
The American Association of Paediatrics' (AAP) guidelines * ကေတာ့
- အသက္ တႏွစ္ခြဲေအာက္ ကေလးငယ္ေတြကို video chat ကလြဲလို႔ စကရင္ေပၚက မီဒီယာေတြကို ေရွာင္ က်ဥ္သင့္တယ္လို႔ အႀကံျပဳထားပါတယ္။
- အသက္ တႏွစ္ခြဲကေန ၂ ႏွစ္ၾကားကေလးေတြ ကိုေတာ့ စကရင္ေပၚက မီဒီယာေတြကို စျပခ်င္လ်င္ တကယ္ အဆင့္အတန္းရွိတဲ့ ပညာေပး ပ႐ိုဂရမ္မ်ိဳးကို စတင္ ထိေတြ႕ေပးႏိုင္ေပမဲ့ မိဘ တဦးဦးကကေလးနဲ႔ အတူထိုင္ၾကည့္ပါလို႔ ဆိုပါတယ္။
- အသက္ ၂ႏွစ္ကေန ၅ႏွစ္အထိကေလးေတြအတြက္ စကရင္တိုင္မ္းဟာ တေန႔ကို တနာရီထက္ မပိုသင့္သလို မိဘ တဦးဦးကကေလးနဲ႔ အတူထိုင္ၾကည့္ပါလို႔ ဆိုပါတယ္။
- အသက္ ၆ႏွစ္ႏွင့္ အထက္ကေလး ေတြကို လည္း အိပ္ခ်ိန္နဲ႔ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား မႈအတြက္အခ်ိန္ေတြကို မထိခိုက္ေအာင္ စကရင္တိုင္မ္းကို ဆက္ၿပီး ကန္႔သတ္ထားပါလို႔ ဆိုပါတယ္။
ကေနဒါက The Canadian Paediatric Society β ကေတာ့ အသက္ ၂ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြအတြက္ စကရင္တိုင္းမ္းကို လုံးဝ မေပးသင့္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။
အဲဒါေၾကာင့္ မိတ္ေဆြတို႔လည္း မိမိရဲ႕ ကေလးေတြ၊ မိမိ ရဲ႕ ေဆြမ်ိဳး မိတ္သဂၤဟေတြရဲ႕ ကေလးေတြ ဖန္သားျပင္ထဲက ဘဝကို တကယ့္ဘဝနဲ႔မွားမကုန္ေအာင္ တီဗြီ၊ တက္ဘလက္၊ အိုင္ပက္ ၊ စမတ္ဖုန္းသုံးတာေတြကို စနစ္တက် ၾကပ္မတ္ဖို႔ သတိေပးသင့္ပါေၾကာင္း ။
တီဗြီအစီအစဥ္ေတြ ႐ုပ္ရွင္ေတြၾကည့္တာ၊ ဂိမ္းေဆာ့တာေတြ ဆိုရွယ္မီဒီယာသုံးတာေတြ အကုန္ပါပါတယ္။
၂၀၁၉ ဇႏၷဝါရီ ၂၈ ရက္က ဘီဘီစီမွာ ပါလာတဲ့ “ စကရင္တိုင္းမ္က ကေလးငယ္မ်ားးကိုထိခိုက္ႏိုင္တယ္” ‘ Screen time 'may harm toddlers' 1 ဆိုတဲ့
ေဆာင္းပါးမွာ ေရးထားတာကေတာ့ တေလာကထြက္လာတဲ့ သုတသန အေျဖတခု က အသက္ ၂ ႏွစ္နဲ႔ ၃ႏွစ္ အၾကားမွာ စကရင္တိုင္းမ္ မ်ားတဲ့ ကေလးေတြ မွာ သူတို႔ရဲ႕ အသက္ ၃ႏွစ္က ၅ ႏွစ္ အထိ ဉာဏ္ရည္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈနဲ႔ လူမႈဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈတို႔ ေႏွးေကြးတယ္ဆိုပါတယ္။
အဲဒီေဆာင္းပါး ကေလးကို ဖတ္ရေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ႏွစ္ေလာက္က မိတ္ေဆြဆရာဝန္လင္မယားရဲ႕ သားေလးအေၾကာင္း ကို သတိရလို႔ ဒီပို႔စ္ကေလးကိုေရးမိပါတယ္။
မိဘႏွစ္ေယာက္လုံးက ပညာထူးခြၽန္တဲ့ ဆရာဝန္မ်ားျဖစ္ၿပီး ျပည္ပႏိုင္ငံတခုမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကပါတယ္။
ျပည္ပမွာ ေမြးတဲ့ တဦးတည္းေသာသားျဖစ္လို႔ ႐ြယ္တူ ကစားေဖၚကလည္းမရွိပါ။ အနီးအနားမွာ ျမန္မာ အသိုင္းအဝိုင္းရွိေပမဲ့ အိမ္မွာေတာ့ shift duty နဲ႔ အလုပ္ဆင္းရတဲ့ မိဘႏွစ္ပါးရယ္ ျမန္မာျပည္က ေခၚထားတဲ့ ကေလးထိန္း အေဒၚႀကီးရယ္ပဲ ရွိတာပါ။
ကေလး အသက္ တႏွစ္ေလာက္မွာ အေဖက အဂၤလန္မွာအလုပ္ရၿပီး အေမကလည္း အေရးေပၚဌာနမွာ မနက္၊ ေန႔၊ ည အလွည့္က်ဂ်ဴတီေတြဆင္းရင္း စာေမးပြဲ အတြက္ စာေတြဖတ္ရေတာ့ ကေလးရဲ႕ အခ်ိန္အမ်ားစုက ကေလးထိန္းနဲ႔ ေနရပါတယ္။ ကေလးထိန္းကလည္း အိမ္အလုပ္ေတြကိုလုပ္ရေသးေတာ့ ကေလးနဲ႔တခ်ိန္လုံး အတူမေနႏိုင္ဘဲ ကေလးကိုသူႀကိဳက္တဲ့ တီဗြီက ကေလး အစီအစဥ္ေတြ နဲ႔ တက္ဘလက္က ဂိမ္းေတြကိုေပးထားပါတယ္။
ကေလးက အလြန္ ဉာဏ္ထက္ၿပီးသြက္လက္ခ်က္ခ်ာပါတယ္။
သူက တခ်ိန္လုံးလိုလို တီဗြီက ကေလး အစီအစဥ္ေတြကို ၾကည့္လိုက္ တက္ဘလက္ကေလးမွာ သူ႔အတြက္ထည့္ေပးထားတဲ့ ကေလး ပညာေပး ဂိမ္းကေလးေတြေဆာ့လိုက္နဲ႔ တီဗြီထဲ ဂိမ္းထဲ ကအေကာင္ကေလးေတြကို အဖၚလုပ္ၿပီး အျပန္အလွန္စကားေျပာလိုက္နဲ႔ ေဆာ့ပါတယ္။
Disney junior လို ကေလးတီဗြီ အစီအစဥ္ေတြက ကေလးငယ္ေတြကို ဘယ္လို ျပဳမူေျပာဆိုရမယ္ဆိုတာမ်ိဳး ပညာေပးသလို ကေလး ေတြအတြက္ သင္ယူစရာ အကၡရာ၊ နံပတ္၊ အေရာင္ ၊ ပုံသ႑န္ စသည္တို႔ကို သင္ေပးပါတယ္။ တက္ဘလက္ထဲက ဂိမ္းေတြကလည္းပညာေပးေတြျဖစ္သလို interactive ျဖစ္လို႔ ကေလး က ဂိမ္းထဲက သ႐ုပ္ေဆာင္ကေလးေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ေျပာဆို ကစားရင္း အသိေတြတိုးပါတယ္။ အသက္ ၂ႏွစ္ေလာက္မွာ အ႐ြယ္နဲ႔ မလိုက္ေအာင္ အေရာင္ ၊ နံပတ္၊ ေအဘီစီ၊ ပုံသ႑န္ စသည္တို႔ကို နားလည္ေနပါၿပီ။
သို႔ေသာ္ သူကေလးဟာ သက္ရွိလူသားေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ျပဳမူဆက္ဆံမႈနည္းတာေၾကာင့္ သူ႔စကားနဲ႔ေလယူေလသိမ္းေတြက ဂိမ္းထဲကလို စက္႐ုပ္ဆန္ဆန္အသံျဖစ္ေနပါတယ္။
အသက္နည္းနည္းပိုႀကီးလာေတာ့ မိဘ၊ ကေလးထိန္း၊ ဧည့္သည္ ေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ေျပာဆိုတာ ပိုနည္းလာၿပီး သူ႔တီဗြီနဲ႔ တက္ဘလက္ေလးသာ သူ႔ကမာၻျဖစ္လာတာကို သူ႔အေမက ထိတ္လန္႔စြာ သတိထားမိလာပါတယ္။
ကေလးက သူ႔ကို ေမးတဲ့၊ စကားျပာတဲ့ အခါ ျပန္ ေျဖတာ တုန္႔ျပန္တာ အေတာကိုနည္းလာၿပီး တက္ဘလက္ထဲက ဂိမ္းနဲ႔ ေတာ ႐ႊန္း႐ႊန္း ေဝေနေအာင္ အျပန္အလွန္ ေျပာဆိုေနတာက အလြန္ သိသာလာပါတယ္။
အဲဒီမွာ အေမလည္းစိတ္ပူၿပီး ကေလး ဆရာဝန္ေတြ ကေလး စိတ္ပညာရွင္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ တျခားကေလး မိဘေတြကို ေမးနဲ႔ အေတာ္ကို ဗ်ာမ်ားရပါေတာ့တယ္။
ကေလးက သူ႔ရဲ႕လက္ေတြဘဝပတ္ဝန္းက်င္မွာ သက္ရွိေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ဆက္ဆံရတာနည္းၿပီး ေန႔တိုင္း ဖန္သားျပင္ထဲက အေကာင္ကေလးေတြနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ကုန္ေနရေတာ့ သက္ရွိပတ္ဝန္းက်င္ကို စိတ္မဝင္စားေတာ့ဘဲ သူေပ်ာ္႐ႊင္ က်က္စားရာ ဖန္သားျပင္ထဲကဘဝကိုပဲ တကယ့္ဘဝလို ဆက္ဆံေနေတာ့တာပါ။
ကေလး ၃ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္မွာေတာ့ အေမလည္းအလုပ္ထြက္ၿပီး ကေလး အေဖရွိရာ အဂၤလန္ကို လိုက္သြားရင္း အခ်ိန္ျပည့္ ကေလး နဲ႔ ေနၿပီး ေစာင့္ေရွာက္ေပးပါတယ္။
အဲလို အေမက ကေလးနဲ႔ အနီးကပ္ေနၿပီး အျပန္အလွန္ေျပာဆိုဆက္ဆံတာေတြ အခ်ိန္ျပည့္လုပ္ေပးတာ လ အေတာ္ ၾကာလာခ်ိန္မွာေတာ့ ကေလးရဲ႕ အမူ အက်င့္ ေတြ ေျပာင္းၿပီး လူသားဆန္ဆန္ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ျပန္ေတြ႕လာရတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ ၆လေလာက္ အၾကမွာေတာ့ သူ႔ကေလးဟာ တျခားကေလးေတြလို ပုံမွန္ျဖစ္ေနပါၿပီလို႔ သူ႔အေမရဲ႕ အေၾကာင္းၾကားလာတာကို ဝမ္းသာစြာ ၾကားသိရပါတယ္။
( speech problem) စကားေျပာျပသနာေတြကို ေျဖရွင္းေပးရတဲ့ speech therapist တေယာက္က ကလည္း အခုေနာက္ပိုင္း စကားေျပာေနာက္က်တဲ့ ကေလးေတြမွာ စကားေျပာလ်င္ တီဗြီထဲက စကားေတြ ေလသံေတြကို သုံးၿပီး ေျပာတာတြကိုေတြ႕ရၿပီး၊ အျပင္ေလာက ေျပာဆိုဆက္ဆံပုံနဲ႔ နဲ႔ ကင္းကြာလာတဲ့ ကေလး ေတြကို ပိုၿပီး ေတြ႕လာေနရတယ္လို႔ ေျပာျပဖူးပါတယ္။
စကားေျပာေနာက္က်ၾကတဲ့ ကေလးေတြ ရဲ႕ မိဘေတြကိုေမးၾကည့္ရာမွာ ဟန္းဖုန္းနဲ႔ ေဆာ့တာ တီဗြီတခ်ိန္လုံးၾကည့္တာေတြကေန အဲဒီလို တီဗြီေတြဖုန္းေတြထဲမွာက အျပင္မွာ ေျပာတဲ့ ဘာသာစကားနဲ႔မတူတဲ့ အဂၤလိပ္ဘာသာနဲ႔ ေျပာတာေတြကို ၾကားၿပီး ဘာသာစကားေရာေထြးမႈေၾကာင့္ စကားေျပာေနာက္က်တာေတြ ပိုပိုၿပီးေတြ႕လာေနရပါတယ္။
မိဘအေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ အဲ ဒီ ဂက္ဂ်က္ေတြရဲ႕ ေဘးအႏၲရာယ္ကို မသိဘဲ မိမိကေလးက ဖုန္းသုံးတာ တက္ဘလက္သုံးတာ ဘယ္လိုေတာ္ေၾကာင္း ဂုဏ္ယူစြာ ေျပာေနတာကို ၾကားေနရပါတယ္။
အသက္ ၂ႏွစ္ကေန ၅ႏွစ္ၾကားအ႐ြယ္ကေလးငယ္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ အနီးစပ္ဆုံး ပတ္ဝန္းက်င္ ကေန စကား ၊ အေျပာအဆို၊ အမူအယာ၊ အေနအထိုင္၊ အက်င့္စ႐ိုက္ စတာေတြကို ကူးယူသင္ယာတာ အမ်ားးဆုံး ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္. အဲဒါေၾကာင့္ သူတို႔ နဲ႔ ေန႔တဒူဝ ထိေတြ႕ေနတဲ့ အနီးဆုံးပတ္ဝန္းက်င္ကို အုပ္ထိန္းသူေတြက စိစစ္ေပးသင့္တာပါ။
The American Association of Paediatrics' (AAP) guidelines * ကေတာ့
- အသက္ တႏွစ္ခြဲေအာက္ ကေလးငယ္ေတြကို video chat ကလြဲလို႔ စကရင္ေပၚက မီဒီယာေတြကို ေရွာင္ က်ဥ္သင့္တယ္လို႔ အႀကံျပဳထားပါတယ္။
- အသက္ တႏွစ္ခြဲကေန ၂ ႏွစ္ၾကားကေလးေတြ ကိုေတာ့ စကရင္ေပၚက မီဒီယာေတြကို စျပခ်င္လ်င္ တကယ္ အဆင့္အတန္းရွိတဲ့ ပညာေပး ပ႐ိုဂရမ္မ်ိဳးကို စတင္ ထိေတြ႕ေပးႏိုင္ေပမဲ့ မိဘ တဦးဦးကကေလးနဲ႔ အတူထိုင္ၾကည့္ပါလို႔ ဆိုပါတယ္။
- အသက္ ၂ႏွစ္ကေန ၅ႏွစ္အထိကေလးေတြအတြက္ စကရင္တိုင္မ္းဟာ တေန႔ကို တနာရီထက္ မပိုသင့္သလို မိဘ တဦးဦးကကေလးနဲ႔ အတူထိုင္ၾကည့္ပါလို႔ ဆိုပါတယ္။
- အသက္ ၆ႏွစ္ႏွင့္ အထက္ကေလး ေတြကို လည္း အိပ္ခ်ိန္နဲ႔ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား မႈအတြက္အခ်ိန္ေတြကို မထိခိုက္ေအာင္ စကရင္တိုင္မ္းကို ဆက္ၿပီး ကန္႔သတ္ထားပါလို႔ ဆိုပါတယ္။
ကေနဒါက The Canadian Paediatric Society β ကေတာ့ အသက္ ၂ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြအတြက္ စကရင္တိုင္းမ္းကို လုံးဝ မေပးသင့္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။
အဲဒါေၾကာင့္ မိတ္ေဆြတို႔လည္း မိမိရဲ႕ ကေလးေတြ၊ မိမိ ရဲ႕ ေဆြမ်ိဳး မိတ္သဂၤဟေတြရဲ႕ ကေလးေတြ ဖန္သားျပင္ထဲက ဘဝကို တကယ့္ဘဝနဲ႔မွားမကုန္ေအာင္ တီဗြီ၊ တက္ဘလက္၊ အိုင္ပက္ ၊ စမတ္ဖုန္းသုံးတာေတြကို စနစ္တက် ၾကပ္မတ္ဖို႔ သတိေပးသင့္ပါေၾကာင္း ။
01-02-2019
