ကိုရိုနာ နဲ့ လူသားတို့အကြားကစစ်ပွဲ ၂၀၂၀ နဲ့ ၂၀၂၁၊
ဘယ်ဘက်က ဘာတွေပြောင်းလွဲလာပြီလဲ။
လွန်ခဲ့သော ၂ နှစ် နီးပါးက SARS-CoV-2 ဆိုတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သေးသေးကလေးက ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ အသိဉာဏ်ပညာအဆင့်အမြင့်ဆုံးဆိုတဲ့ လူသားတွေကို စိန်ခေါ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။
ဟုတ်ကဲ့ လူသားတွေဘက်က အခုထိ အလဲလဲ အကွဲကွဲပါ။
သူ့ရဲ့ရန်ကို ကာကွယ်ဖို့ အိမ်တွင်းပုန်းရင်း ကာကွယ်ဆေးတွေထုတ်ကြထိုးကြ၊ သူ့ကိုသတ်နိုင်မယ့်ဆေးတွေထုတ်၊ သူ့ကြောင့်ဖြစ်လာတဲ့ ကိုယ်ခံအားကမောက်ကမဖြစ်တာ၊ ကိုယ်အင်္ဂါအစိပ်အပိုင်းတွေ ရောင်ရမ်းထိခိုက်တာကို ထိန်းဖို့ဆေးတွေစမ်းကြ။ ဒီလိုနဲ့ တနှစ်ကျော် ၂နှစ်နီးပါး ကြာလို့ အတော်ကလေး အဆင်သင့်ဖြစ်ပြီ အိမ်ပြင်ထွက်တိုက်ကြတော့မယ်ဆိုတော့ ကိုရိုနာက သူ့ရဲ့ ဂျန်ဇီ Sino-African ကပြားကလေး အိုမီခရွန်ကို မွေးပေးလိုက်ပါတယ်။
တကမ္ဘာလုံး ပြာယာခတ်သွားပါပြီ၊
ဖွင့်လက်စတံခါးတွေ ပြန်ပိတ်သူပိတ်၊ ကာသူကာ။
စိုးရိမ်ကြရတဲ့ အကြောင်းရင်ကတော့ သူက မူလ ဗီဇတွေထဲက နေရာ ၅၀ ကိုပြောင်းလဲထားတယ်၊ ၃၀ ကျော်က သူ့ကို မှတ်မိနိုင်ဖို့ ကာကွယ်ဆေး အများစုက ပစ်မှတ်ထားတဲ့ မှိုပွင့်ပုံ spike protein နေရာမှာဖြစ်နေတာပါ။ သူ့အကြောင်းသေချာသိဖို့က ရက်သတ္တအတော်ကြာကြာစောင့်ကြရဦးမယ်။
ဒီတော့ ၂၀၂၀ နှစ်ဆန်းပိုင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သစ် SARS-CoV-2 (ဝူးဟန်ဗိုင်းရပ်စ်) ရဲ့ အလစ်တိုက်ခိုက်မှုကို ခံရချိန်နဲ့ အခု သူတို့ရဲ့ ဂျန်ဇီ အိုမီခရွန်ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုခံရချိန် နှစ်ခုအကြား ၂ နှစ်နီးပါးကာလအတွင် နှစ်ဘက် အခြေအနေတွေဘယ်လိုပြောင်းလာသလဲ။
စနစ်တကျလုပ်ထားတဲ့ သုတေသနတော့မဟုတ်ပါ။
လူသားတွေဘက်က အနေအထားကို အရင်ကြည့်ရအောင်။
(၁) ရန်သူကိုစစ်ဆေးသိရှိနိုင်ဖို့ စမ်းသပ်ရန် ဓါတ်ခွဲပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာ
၂၀၂၀ တုန်းက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စတင်တိုက်ခိုက်တာခံရစဉ်က နိုင်ငံအများစုတွင် SARS-CoV-2 ဗိုင်းရပ်စ်ကိုစစ်နိုင်သည့်ဓါတ်ခွဲခန်း၊ ပစ္စည်းမရှိသေး၊ အချို့ နိုင်ငံများ ၂ လကျော်ထိစောင့်ရ။
၂၀၂၁ နှစ်ကုန်ပိုင်း အိုမီခရွန်ထွက်လာချိန်မှာ
နိုင်ငံအများစုတွင် PCR သာမက ART၊ RTD, antibody စမ်းဖို့ serology test တွေ ပါရှိ၊ Omicron ဟုတ်မဟုတ်ခွဲခြားသည့် genome sequencing လုပ်နိုင်သည့်နိုင်ငံ မများသေးသော်လည်း PCR ဖြင့် အကြမ်းဖျင်းခွဲခြားနိုင်ပါပြီ၊
(၃) ရောဂါကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများနဲ့ အတွေ့အကြုံ
(၄) ခရီးသွားမှု
နှင့်ကန့်သတ်ခြင်း
(၅) PPE သုံးစွဲမှုနှင့် ရနိုင်ခြေ
(၆) ကျန်းမာရေးဌာနများနှင့်ဝန်ထမ်းများ
နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ကုသခြင်း အတွေ့အကြုံများရှိနေပြီ။ လူနာနှင့် ထိစပ်သူများကိုရှာဖွေခြင်း၊ ကွာရန်တင်းထားခြင်း၊ အရေးပေါ်ကွာရန်တင်းစင်တာများဆောက်ခြင်း၊ ဆေးရုံဆေးခန်းများတွင် ကူးစက်ရောဂါကာကွယ်နည်း ပညာပေး၊ လုပ်ဆောင်မှုများရှိ။ ကာကွယ်၊ ကုသ၊ စီမံခြင်းများအတွက် လမ်းညွှန် Guidelines များ၊ ကုသနည်း Guidelines များပါအဆင်သင့်ရှိနေကြ။
ဒါ ပေမယ့် အများစုမှာ ကာလကြာရှည်စာကိုဗစ်ကိုတိုက်ရလို့ ခြေကုန်ကုန်လက်ပမ်းကျ၊ စိတ်ဖိစီး။
(၇) ကုသဆေး
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် SARS-CoV-2 ဘက်ကရော ဘာတွေပြောင်းလွဲလာလဲ။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေက လူတဦးကနေ တဦးကိုကူးစက်ပျံ့နှံ့ရင်း လူ့ကိုယ်ခံအားနဲ့ ဆေးတွေရဲ့ တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုဒါဏ်ကိုခံနိုင်ဖို့ ဗီဇပြောင်းလွဲမှုတွေလုပ်ကြပါတယ်။
ကူးစက်မှုများလေအဲဒီပြောင်းလွဲမှုတွေများလေပါ။ အိုမီခရွန်မတိုင်ခင် ဒယ်လတာ ၂ တုန်းက ဗီဇပြောင်းလွဲ မှု ၁၀ ခုပဲရှိခဲ့ပါတယ်။
ဒီလိုပြောင်းလွဲမှုတွေကြောင့်ကိုယ်ခံအားက Omicron ကို သူတို့တိုက်ခိုက်ရမယ့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်လို့ မသိတော့လျင် ထိုးထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေ က မကာကွယ်နိုင်တော့ပါဘူး။
တချိန်တည်းမှာပဲ သူတို့က လူ့ခန္ဓာက ဆဲတွေကိုတိုက်ခိုက်ပုံပြောင်းသွားလို့ရောဂါလက္ခဏားပေးပုံတွေပြောင်းပြီး ပြင်ထန်မှု၊ သေဆုံးမှု၊ နောက်ဆက်တွဲပြသနာပေးနိုင်မှုတွေကွာခြားလာနိုင်ပါတယ်။
လက်တွေ့မှာတော့ အဲလို ဗီဇပြောင်းလွဲများတိုင်း လူကိုပိုဒုက္ခပေးတာရယ်တော့မဟုတ်ပါ။ ဘယ်နေရာမှာ ဘယ်လိုပြောင်းတယ်ပေါ်တည်ပါတယ်။
ကိုရိုနာ ဂျန်ဇီကလေးအိုမီခရွန်၊
ဒီတော့စိုးရိမ်တာက ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးသူတွေမှာရထားတဲ့ လူ့ကိုယ်ခံအားကသူ့ကို ဒီကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ အမျိုးနွယ်ပါလို့ သိပါ့ မှတ်မိပါ့မလားဆိုတာ အဓိက စိုးရိမ်မှုတွေထဲကတခုပါ။
တခါ အဲဒီထဲမှာ ၁၀ ခုက သူက လူသားဆဲတွေထဲ ဝင်ဖို့ ချိတ်ဆက်တဲ့ နေရာမှာသုံးတဲ့ receptor binding domain (RBD) နေရာမှာ ဖြစ်လို့ပိုစိတ်ပူရပြန်တာပါ။ ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ်က လူ့ခန္ဓာ ဆဲမျက်နှာပြင်ပေါ်ရှိ ACE2 receptor ခေါ်တဲ့ ဒလံနဲ့ ချိတ်ဆက်ပါတယ်။ အဲဒီလိုချိတ်ဆက်ဖို့ RBD ကိုသုံးတာပါ။ အဲဒီလို RBD နဲ့ ACE2 တို့ ချိတ်မိတော့မှ ဒလန်ရဲ့ အပေါင်းပါ proteases အင်ဇိုင်းတွေက ဆဲတံခါးဖွင့်ပေးပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကို ဆဲထဲပေးဝင်တာပါ။ လူ့ဆဲထဲဝင်ပြီးတော့ ကိုရိုနာကလေး မျိုးပွားပြီးအကောင်များစွာပြန်ထွက်သွားချိန်မှာ ဆဲလဲပျက်ပြီးကျန်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီဗီဇပြောင်းလွဲမှုကြောင့် ပိုးရဲ့ ကူးစက်နိုင်ခြေ၊ ရောဂါပေးနိုင်ခြေ၊ ရောဂါပေးပုံနဲ့ ပြင်းထန်မှုတို့ ပြောင်းလွဲကောင်းပြောင်းလွဲနိုင် လို့လည်း စိုးရိမ်ကြပါတယ်။
ခက်တာကသူ့အကြောင်းဘာမျှ သိပ်မသိသေး၊ သူဘယ်လောက်စွမ်းတယ်၊ ဘာတွေ အားနည်းတယ်၊ ဘာတွေနဲ့သတ်လို့ရနိုင်မယ်၊ စတာတွေကိုသိဖို့ ရက်သတ္တပတ် အတော်ကြာဦးမယ်။
အခုထက်ထိသိလာရသမျှကတော့
အရင် မူလကိုရိုနာနဲ့အရင်ဗီဇကွဲတွေကူးစက်ခံရလို့ကိုယ်ခံအားရှိထားသူတွေကို ဂျန်ဇီ အိုမီခရွန်ကပြန်လည်ဝင်ရောက်ဒုက္ခပေးနိုင်ပါတယ်။
ဖိုင်ဇာကာကွယ်ဆေး ၂ လုံးအထိထိုးထားလို့ရတဲ့ကိုယ်ခံအားတစိတ်တဒေသကို အိုမီခရွန်က ကျော်ဖြတ်နိုင်ပါတယ်။ တတိယတလုံးထပ်ထိုးထားလျင်တော့ အထိုက်အလျှောက်ကာကွယ်နိုင်တယ်ဆိုပါတယ်။
ကူးစက်မှုက အရင်ဗီဇကွဲတွေထက်ပိုမြန်ပါတယ်။ ရောဂါပြင်းထန်မှုကိုတော့ပြောလို့မရသေးပါ၊။
 |
| https://www.ft.com/content/42c5ff3d-e676-4076-9b9f-7243a00cba5e |
 |
| ဒယ်လတာနဲ့ အိုမီခရွန်ရဲ့ဗီဇပြောင်းလွဲမှုများကို ယှဉ်ပြထားပုံ ttps://static.straitstimes.com.sg/s3fs-public/211201_omicron-mutation.pdf |
 |
| အိီုခရွန် စတွေတဲ့တောင်အာဖရိကာ လှိုင်းသုံးလှိုင်းမှာ ကြီးစိုးခဲ့တဲ့ ဗီဇကွဲတွေ https://www.ft.com/content/42c5ff3d-e676-4076-9b9f-7243a00cba5e |
သူဘယ်လောက်ဆိုးတယ် သူ့ကို ဘယ်လို နှိမ်နင်းမယ်လို့ မသိခင်မှာတော့ နိုင်ငံထဲ ရောက်မလာအောင် တတ်နိုင်သလောဉ် တားဆီးကြမှာပါ။
ခရီးသွားကန့်သတ်၊ တိုင်းပြည်တွင်း ဝင်လာသူတွေကို ကွာရန်တင်းလုပ် နည်းမျိုးစုံသုံးပြီး ကိုယ့်နိုင်ငံထဲရောက်လာပြီး ပျံ့နှံ့တာမဖြစ်အောင်တားဆီးဖို့ကျိုးစားကြဆဲပါ။ ဒါတွေကထိရောက်လားဆိုတော့ ယူကေနဲ့ယူအက်စ်မှာတော့ နိုင်ငံထဲမှာပျံ့နေပြီဖြစ်ပါတယ်။
ဒီတော့ါ ဝူးဟန်ဗိုင်းရပ်စ်စတွေ့ချိန်နဲ့ အိုမီခရွန်စတွေ့ချိန် အကြား လူသားတွေဘက်က အများကြီး တိုးတက်ပြောင်းလဲလာသလို ဗိုင်းရပ်စ်ဘက်ကလည်း ပြောင်းပါတယ်။
ရေမြင့် ကြာမြင့်ပါပဲ၊ ဘယ်သူကပိုသာတယ်ဆိုတာကိုတော့စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။
ဒီနှစ်မကုန်ခင်တော့ အိုမီခရွန်အကြောင်းပိုသိလာကြပြီး ဘယ်လိုကိုင်တွယ်မယ်ဆိုတာကိုဆုံးဖြတ်နိုင်ကြမယ်မျှော်လင့်ပါတယ်.
နိုင်ငံအများစုမှာ ၂၀၂၁ ခရစ်စမတ်ကတော့ အိမ်တွင်းပွဲကလေးတွေဖြစ်ကြမှာပါ။
၂၀၂၀ နှစ်သစ်ကူးပွဲမှာတော့ အိုမီခရွန်လည်းပါဝင်ဆင်နွှဲနိုင်ပါတယ်.
လောလောဆယ် ကမ္ဘာအနှံ့မှာပွဲကြမ်းနေသေးတာကတော့ ဒယ်လတာပါပဲ။
