ကိုရိုနာ နဲ့ လူသားတို့အကြားကစစ်ပွဲ ၂၀၂၀ နဲ့ ၂၀၂၁၊ ဘယ်ဘက်က ဘာတွေပြောင်းလွဲလာပြီလဲ။

ကိုရိုနာ နဲ့ လူသားတို့အကြားကစစ်ပွဲ  ၂၀၂၀ နဲ့  ၂၀၂၁၊ 

ဘယ်ဘက်က ဘာတွေပြောင်းလွဲလာပြီလဲ။ 

လွန်ခဲ့သော ၂ နှစ် နီးပါးက SARS-CoV-2 ဆိုတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သေးသေးကလေး‌က ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ အသိဉာဏ်ပညာအဆင့်အမြင့်ဆုံးဆိုတဲ့ လူသားတွေကို စိန်ခေါ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။

ဟုတ်ကဲ့ လူသားတွေဘက်က အခုထိ အလဲလဲ အကွဲကွဲပါ။ 

သူ့ရဲ့ရန်ကို ကာကွယ်ဖို့ အိမ်တွင်းပုန်းရင်း ကာကွယ်ဆေးတွေထုတ်ကြထိုးကြ၊ သူ့ကိုသတ်နိုင်မယ့်ဆေးတွေထုတ်၊ သူ့ကြောင့်ဖြစ်လာတဲ့ ကိုယ်ခံအားကမောက်ကမဖြစ်တာ၊ ကိုယ်အင်္ဂါအစိပ်အပိုင်းတွေ ရောင်ရမ်းထိခိုက်တာကို ထိန်းဖို့ဆေးတွေစမ်းကြ။ ဒီလိုနဲ့  တနှစ်ကျော် ၂နှစ်နီးပါး ကြာလို့ အတော်ကလေး အဆင်သင့်ဖြစ်ပြီ အိမ်ပြင်ထွက်တိုက်ကြတော့မယ်ဆိုတော့ ကိုရိုနာက သူ့ရဲ့ ဂျန်ဇီ Sino-African ကပြားကလေး အိုမီခရွန်ကို မွေးပေးလိုက်ပါတယ်။

တကမ္ဘာလုံး ပြာယာခတ်သွားပါပြီ၊

ဖွင့်လက်စတံခါးတွေ ပြန်ပိတ်သူပိတ်၊ ကာသူကာ။ 

 စိုးရိမ်ကြရတဲ့ အကြောင်းရင်ကတော့ သူက မူလ ဗီဇတွေထဲက နေရာ ၅၀ ကိုပြောင်းလဲထားတယ်၊ ၃၀ ကျော်က သူ့ကို မှတ်မိနိုင်ဖို့ ကာကွယ်ဆေး အများစုက ပစ်မှတ်ထားတဲ့ မှိုပွင့်ပုံ spike protein နေရာမှာဖြစ်နေတာပါ။ သူ့အကြောင်းသေချာသိဖို့က ရက်သတ္တအတော်ကြာကြာစောင့်ကြရဦးမယ်။ 

ဒီတော့ ၂၀၂၀ နှစ်ဆန်းပိုင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သစ် SARS-CoV-2 (ဝူးဟန်ဗိုင်းရပ်စ်) ရဲ့ အလစ်တိုက်ခိုက်မှုကို ခံရချိန်နဲ့ အခု သူတို့ရဲ့ ဂျန်ဇီ အိုမီခရွန်ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုခံရချိန် နှစ်ခုအကြား ၂ နှစ်နီးပါးကာလအတွင် နှစ်ဘက် အခြေအနေတွေဘယ်လိုပြောင်းလာသလဲ။ 

စနစ်တကျလုပ်ထားတဲ့ သုတေသနတော့မဟုတ်ပါ။

လူသားတွေဘက်က အနေအထားကို အရင်ကြည့်ရအောင်။ 

(၁) ရန်သူကိုစစ်ဆေးသိရှိနိုင်ဖို့ စမ်းသပ်ရန် ဓါတ်ခွဲပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာ

၂၀၂၀ တုန်းက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စတင်တိုက်ခိုက်တာခံရစဉ်က နိုင်ငံအများစုတွင်  SARS-CoV-2  ဗိုင်းရပ်စ်ကိုစစ်နိုင်သည့်ဓါတ်ခွဲခန်း၊ ပစ္စည်းမရှိသေး၊ အချို့ နိုင်ငံများ ၂ လကျော်ထိစောင့်ရ။ 

၂၀၂၁ နှစ်ကုန်ပိုင်း အိုမီခရွန်ထွက်လာချိန်မှာ 

နိုင်ငံအများစုတွင် PCR သာမက ART၊  RTD, antibody စမ်းဖို့ serology test တွေ ပါရှိ၊  Omicron  ဟုတ်မဟုတ်ခွဲခြားသည့်  genome sequencing  လုပ်နိုင်သည့်နိုင်ငံ မများသေးသော်လည်း    PCR ဖြင့် အကြမ်းဖျင်းခွဲခြားနိုင်ပါပြီ၊ 

(၂) ကာကွယ်ဆေး

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အသစ်ရဲ့ ဗီဇကိုသတင်ခွဲခြားသိရှိပြီးနောက်တနှစ်ကြာမှ ပထိဆုံးကာကွယ်ဆေးကို အရေးပေါ်အခြေအနေမှာသုံးခွင့်ရတာပါ။ 

အိုမီခရွန်ထွက်လာချိန်မှာ  WHO   ကအတည်ပြုထားတဲ့ကာကွယ်ဆေး  ၇ မျိုးကိုကမ္ဘာအနှံ့မှာ ထိုးနှံနေကြတာ ၁၀ လလောက်ရှိပါပြီ။ အခုထိတွေ့ရှိချက်များအရ လက်ရှိထိုးနေတဲ့ကာကွယ်ဆေး ၂ လုံးထိုးပြီးသူတွေမှာ အိုမီခရွန်ကိုတားဆီးနိုင်စွမ်းနည်းပါးနေသေးပေမယ်ံ တတိယတလုံး ( JJ  အတွက်တော့ ဒုတိယအလုံး) ထိုးပြီးသူတွေမှာ ၇၅% အထိကာကွယ်နိုင်တယ်ဆိုပါတယ်။ အထောက်ထား အချက်အလက်တွေတော့ထပ် လိုပါသေးတယ်။ လက်ရှိဆေးကို အိုမီခရွန်ကာကာကွယ်နိုင်ဖို့ထပ်ဆင့်အဆင့်မြှင့်ဖို့လိုလျင်လည်း ရက် ၁၀၀ အတွင်း အဲဒီဆေးရနိုင်မယ်ဆိုပါတယ်။ 

(၃) ရောဂါကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများနဲ့ အတွေ့အကြုံ

ကိုဗစ် ဖြစ်ကာစတွင် နိုင်ငံအများစုကအဆင်သင့်မဖြစ်။

ခရီးသွားများကို စစ်ဆေးချိန်တွင် ကိုယ်အပူချိန်တိုင်းခြင်း၊ ဖျားနာ၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရောဂါလက်ခဏာ ရှိမရှိ၊ ခရီးသွားရာဇဝင်လောက်သာမေးနိုင်။ အဖျားမရှိဘဲပိုးရှိသူများကိုလွတ်၊ 

ပြည်သူအများစုက ရောဂါကူးစက်မှုကိုကာကွယ်နည်းများမသိကြသေး၊ မကျင့်သုံးကြသေး 

အိုမီခရွန်ပေါ်လာချိန်မှာ 

နိုင်ငံအများစုက နိုင်ငံကိုဝင်မည့်သူများကို  SARS CoV-2 PCR test စစ်ပြီးမှလက်ခံ၊ တချို့ဆိုဆိုက်ရောက် စစ်ဆေးလုပ်။

ရောက်ရှိပြီး ကွာရန်တင်းလုပ်ခြင်း၊ ပိုးထပ်စစ်ခြင်းများလုပ်ဆောင်နေကြ။ 

နိုင်ငံအများစုတွင် လူစုလူဝေးများကန့်သတ်ထားဆဲ။ 

မာခ့်စ်တပ်၊ လက်ဆေး ။ လူစုလူဝေးကန့်သတ်ထားကြဆဲ။ 

(၄) ခရီးသွားမှု နှင့်ကန့်သတ်ခြင်း

ကိုဗစ်စဖြစ်တော့ နိုင်ငံတကာမှာ ခရီးသွားလာခြင်းအလွန်များနေ။ တရုပ် (သို့) ဝူးဟန်ကလာသူများကို ကန့်သတ်မှုကို နိုင်ငံတချို့ကသာ လုပ်။ 

ဒီလိုနဲ့မသိလိုက်ဘဲ ဥရောပနိုင်ငံများအကြားရောဂါပျံ့တာမြန်၊

အမေရိကားကတရုပ်နဲ့ခရီးသွားပိတ်သော်လည်းဥရောပမှ ပိုးရှိသူများရောက်။ 

နိုင်ငံတကာခရီးသွားကန့်သတ်ခြင်း၊ ရောက်လာသူများကိုကွာရန်တင်းလုပ်ခြင်း များကို လအတော်ကြာမှလုပ်ကြ။ 

 အိုမီခရွန်အချိန်မှာတော့ နိုင်ငံအများစုမှာ ကိုဗစ်အတွက် ခရီးသွားလာမှုကန့်သတ်ချက်များရှိနေဆဲ။ နိုင်ငံအများအပြားက အိုမီခရွန်ပိုးကူးစက်မှုရှိသော များသော နိုင်ငံများမှ ခရီးသွားများကိုကန့်သတ်ခြင်း ၊ ကွာရန်တင်းလုပ်ခြင်းများ ချက်ချင်းလုပ်ကြ။ 

ဒါပေမယ့် အခုကန့်သတ်တာနည်းနည်းတော့နောက်ကျ၊ 

နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်ကတည်းကယူတဲ့တို့ဖတ် အဖြေ ၂၄ ရက်မှထုတ်ပြန်တော့  ၂၅ ရက်နေ့လောက်မှ ကန့်သတ်မှုများစ၊ နိုဝင်ဘာ ၉ -၂၄ ရက်အကြားနိုင်ငံဘယ်လောက်ကိုပျံ့ခဲ့ပြီမသိနိုင်။ ပိတ်သော်လည်း ယူကေ၊ ယူအက်စ်မှာနိုင်ငံထဲစပျံ့နေပြီ။ 

(၅) PPE သုံးစွဲမှုနှင့် ရနိုင်ခြေ

ကိုဗစ်စပျံ့တော့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများနဲ့ ဗော်လံတီယာအများစုက PPE ကိုစနစ်တကျမသုံးတတ်သေး။ စဖြစ်တော့မှ  စတင်သင်ယူကြရ။  အစပိုင်းမှာ နိုင်ငံတိုင်းလိုလို PPE များပြတ်လပ်မှုကြုံရ။

အိုမီခရွန်ပေါ်လာချိန်မှာတော့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများနဲ့ ဗော်လံတီယာအများစုက PPE ကိုစနစ်တကျသုံးတတ်ပြီ။ နိုင်ငံအများစုမှာ PPE များ အပို ဆောင်ထားကြပြီ။

(၆) ကျန်းမာရေးဌာနများနှင့်ဝန်ထမ်းများ

ကိုဗစ်စဖြစ်တော့  ကျန်းမာရေးဌာနတွေမှာ အင်အားအပြည့်၊ ဒါပေမည့်အတွေ့အကြုံမရှိကြသေး။ ဘယ်ကစလို့ဘာလုပ်ရမည်ဆိုတာယောင်ဝါးဝါး။ 

နိုင်ငံအားလုံးနီးပါး အဆင်သင့်မရှိ၊ အတွေ့အကြုံမရှိ၊ စမ်းတဝါးဝါး၊ တရုပ်ကိုဆရာတင်ကြရ။

Guidelines များကို  WHO က ထုတ်ပြန်ပြီးမှ နိုင်ငံအလိုက်ပြန်လည်ပြင်ဆင်ကြရ။  

အိုမီခရွန်ပေါ်လာချိန်မှာတော့ 

နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ကုသခြင်း အတွေ့အကြုံများရှိနေပြီ။ လူနာနှင့် ထိစပ်သူများကိုရှာဖွေခြင်း၊ ကွာရန်တင်းထားခြင်း၊ အရေးပေါ်ကွာရန်တင်းစင်တာများဆောက်ခြင်း၊ ဆေးရုံဆေးခန်းများတွင် ကူးစက်ရောဂါကာကွယ်နည်း ပညာပေး၊ လုပ်ဆောင်မှုများရှိ။ ကာကွယ်၊ ကုသ၊ စီမံခြင်းများအတွက် လမ်းညွှန် Guidelines များ၊ ကုသနည်း Guidelines များပါအဆင်သင့်ရှိနေကြ။ 

ဒါ ပေမယ့် အများစုမှာ ကာလကြာရှည်စာကိုဗစ်ကိုတိုက်ရလို့  ခြေကုန်ကုန်လက်ပမ်းကျ၊ စိတ်ဖိစီး။

(၇) ကုသဆေး

ကိုဗစ်စဖြစ်ပြီး လပေါင်းများစွာကြာသည်အထိ ကုသဖို့ဆေးကိုသေသေချာချာ မသတ်မှတ်နိုင် မထုတ်လုပ်နိုင်သေးဘဲ လပေါင်းများစွာ စမ်းတဝါးဝါး သုတေသနတွေလုပ်ရင်းကုခဲ့ရ။ 

အိုမီခရွန်ခေတ်မှာ 

ဗိုင်းရပ်စ်သတ်ဆေး

-Remdesivir 

-Baricitinib ( emergency use in some cases)

-Favipiravir (နိုင်ငံအချို့တွင်သုံး) 

-Molnupiravir (သေဆုံး၊ ဆေးရုံတင်နှုန်း 

၃၀% လျှော့ချ)

-Ritonavir  အလားအလာကောင်း (သေဆုံး၊ ဆေးရုံတင်နှုန်း ၈၉% လျှော့ချ)

- Bamlanivimab plus etesevimab ( Monoclonal antibody ( emergency use) 

ကိုယ်ခံအား ဖေါက်ပြန်မှုကိုတန်ပြန်ဆေး

-IL-6 inhibitors: anti-IL-6 receptor monoclonal antibodies (mAbs) (e.g., sarilumab, tocilizumab) and anti-IL-6 mAbs (i.e., siltuximab).

စသည့်ဆေးများ အရေးပေါ်အခြေအနေသုံးအဖြစ်ခွင့်ပြုချက်များ ရထားကြ၊ 

ဗီဇပြောင်းလွဲမှုကြောင့် ဆေးတိုးမတိုးကတော့ မသိသေး ။ 

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်   SARS-CoV-2  ဘက်ကရော ဘာတွေပြောင်းလွဲလာလဲ။ 

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေက လူတဦးကနေ တဦးကိုကူးစက်ပျံ့နှံ့ရင်း လူ့ကိုယ်ခံအားနဲ့ ဆေးတွေရဲ့ တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုဒါဏ်ကိုခံနိုင်ဖို့ ဗီဇပြောင်းလွဲမှုတွေလုပ်ကြပါတယ်။ 

ကူးစက်မှုများလေအဲဒီပြောင်းလွဲမှုတွေများလေပါ။ အိုမီခရွန်မတိုင်ခင် ဒယ်လတာ ၂ တုန်းက ဗီဇပြောင်းလွဲ မှု ၁၀ ခုပဲရှိခဲ့ပါတယ်။ 

ဒီလိုပြောင်းလွဲမှုတွေကြောင့်ကိုယ်ခံအားက Omicron ကို သူတို့တိုက်ခိုက်ရမယ့်  ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်လို့ မသိတော့လျင် ထိုးထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေ က မကာကွယ်နိုင်တော့ပါဘူး။

တချိန်တည်းမှာပဲ သူတို့က လူ့ခန္ဓာက ဆဲတွေကိုတိုက်ခိုက်ပုံပြောင်းသွားလို့ရောဂါလက္ခဏားပေးပုံတွေပြောင်းပြီး ပြင်ထန်မှု၊ သေဆုံးမှု၊ နောက်ဆက်တွဲပြသနာပေးနိုင်မှုတွေကွာခြားလာနိုင်ပါတယ်။ 

လက်တွေ့မှာတော့ အဲလို ဗီဇပြောင်းလွဲများတိုင်း လူကိုပိုဒုက္ခပေးတာရယ်တော့မဟုတ်ပါ။ ဘယ်နေရာမှာ ဘယ်လိုပြောင်းတယ်ပေါ်တည်ပါတယ်။ 

ကိုရိုနာ ဂျန်ဇီကလေးအိုမီခရွန်၊ 

မူလ ဗီဇတွေထဲက နေရာ ၅၀ ကိုပြောင်းထားတယ်၊ ၃၀ ကျော်က သူ့ကို မှတ်မိနိုင်ဖို့ ကာကွယ်ဆေး အများစုက ပစ်မှတ်ထားတဲ့ မှိုပွင့်ပုံ spike protein နေရာမှာဖြစ်နေတာပါ။

ဒီတော့စိုးရိမ်တာက ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးသူတွေမှာရထားတဲ့ လူ့ကိုယ်ခံအားကသူ့ကို ဒီကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ အမျိုးနွယ်ပါလို့ သိပါ့ မှတ်မိပါ့မလားဆိုတာ အဓိက စိုးရိမ်မှုတွေထဲကတခုပါ။ 

တခါ အဲဒီထဲမှာ ၁၀ ခုက သူက လူသားဆဲတွေထဲ ဝင်ဖို့ ချိတ်ဆက်တဲ့ နေရာမှာသုံးတဲ့ receptor binding domain (RBD) နေရာမှာ ဖြစ်လို့ပိုစိတ်ပူရပြန်တာပါ။  ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ်က လူ့ခန္ဓာ ဆဲမျက်နှာပြင်ပေါ်ရှိ ACE2 receptor ခေါ်တဲ့ ဒလံနဲ့ ချိတ်ဆက်ပါတယ်။ အဲဒီလိုချိတ်ဆက်ဖို့ RBD ကိုသုံးတာပါ။ အဲဒီလို RBD နဲ့ ACE2 တို့ ချိတ်မိတော့မှ ဒလန်ရဲ့ အပေါင်းပါ proteases အင်ဇိုင်းတွေက ဆဲတံခါးဖွင့်ပေးပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကို ဆဲထဲပေးဝင်တာပါ။ လူ့ဆဲထဲဝင်ပြီးတော့ ကိုရိုနာကလေး မျိုးပွားပြီးအကောင်များစွာပြန်ထွက်သွားချိန်မှာ ဆဲလဲပျက်ပြီးကျန်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဒီဗီဇပြောင်းလွဲမှုကြောင့် ပိုးရဲ့ ကူးစက်နိုင်ခြေ၊ ရောဂါပေးနိုင်ခြေ၊ ရောဂါပေးပုံနဲ့ ပြင်းထန်မှုတို့ ပြောင်းလွဲကောင်းပြောင်းလွဲနိုင် လို့လည်း စိုးရိမ်ကြပါတယ်။

ခက်တာကသူ့အကြောင်းဘာမျှ သိပ်မသိသေး၊ သူဘယ်လောက်စွမ်းတယ်၊ ဘာတွေ အားနည်းတယ်၊ ဘာတွေနဲ့သတ်လို့ရနိုင်မယ်၊ စတာတွေကိုသိဖို့ ရက်သတ္တပတ် အတော်ကြာဦးမယ်။

အခုထက်ထိသိလာရသမျှကတော့ 

အရင် မူလကိုရိုနာနဲ့အရင်ဗီဇကွဲတွေကူးစက်ခံရလို့ကိုယ်ခံအားရှိထားသူတွေကို ဂျန်ဇီ အိုမီခရွန်ကပြန်လည်ဝင်ရောက်ဒုက္ခပေးနိုင်ပါတယ်။ 

ဖိုင်ဇာကာကွယ်ဆေး ၂ လုံးအထိထိုးထားလို့ရတဲ့ကိုယ်ခံအားတစိတ်တဒေသကို အိုမီခရွန်က ကျော်ဖြတ်နိုင်ပါတယ်။  တတိယတလုံးထပ်ထိုးထားလျင်တော့ အထိုက်အလျှောက်ကာကွယ်နိုင်တယ်ဆိုပါတယ်။ 

ကူးစက်မှုက အရင်ဗီဇကွဲတွေထက်ပိုမြန်ပါတယ်။  ရောဂါပြင်းထန်မှုကိုတော့ပြောလို့မရသေးပါ၊။ 

 

https://www.ft.com/content/42c5ff3d-e676-4076-9b9f-7243a00cba5e

ဒယ်လတာနဲ့ အိုမီခရွန်ရဲ့ဗီဇပြောင်းလွဲမှုများကို ယှဉ်ပြထားပုံ
ttps://static.straitstimes.com.sg/s3fs-public/211201_omicron-mutation.pdf

အိီုခရွန် စတွေတဲ့တောင်အာဖရိကာ လှိုင်းသုံးလှိုင်းမှာ ကြီးစိုးခဲ့တဲ့ ဗီဇကွဲတွေ https://www.ft.com/content/42c5ff3d-e676-4076-9b9f-7243a00cba5e

သူဘယ်လောက်ဆိုးတယ် သူ့ကို ဘယ်လို နှိမ်နင်းမယ်လို့ မသိခင်မှာတော့ နိုင်ငံထဲ ရောက်မလာအောင် တတ်နိုင်သလောဉ် တားဆီးကြမှာပါ။ 

ခရီးသွားကန့်သတ်၊ တိုင်းပြည်တွင်း ဝင်လာသူတွေကို ကွာရန်တင်းလုပ် နည်းမျိုးစုံသုံးပြီး ကိုယ့်နိုင်ငံထဲရောက်လာပြီး ပျံ့နှံ့တာမဖြစ်အောင်တားဆီးဖို့ကျိုးစားကြဆဲပါ။ ဒါတွေကထိရောက်လားဆိုတော့ ယူကေနဲ့ယူအက်စ်မှာတော့ နိုင်ငံထဲမှာပျံ့နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီတော့ါ ဝူးဟန်ဗိုင်းရပ်စ်စတွေ့ချိန်နဲ့ အိုမီခရွန်စတွေ့ချိန် အကြား လူသားတွေဘက်က အများကြီး တိုးတက်ပြောင်းလဲလာသလို ဗိုင်းရပ်စ်ဘက်ကလည်း ပြောင်းပါတယ်။ 

ရေမြင့် ကြာမြင့်ပါပဲ၊ ဘယ်သူကပိုသာတယ်ဆိုတာကိုတော့စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။ 

ဒီနှစ်မကုန်ခင်တော့ အိုမီခရွန်အကြောင်းပိုသိလာကြပြီး ဘယ်လိုကိုင်တွယ်မယ်ဆိုတာကိုဆုံးဖြတ်နိုင်ကြမယ်မျှော်လင့်ပါတယ်. 

နိုင်ငံအများစုမှာ ၂၀၂၁ ခရစ်စမတ်ကတော့  အိမ်တွင်းပွဲကလေးတွေဖြစ်ကြမှာပါ။ 

၂၀၂၀ နှစ်သစ်ကူးပွဲမှာတော့ အိုမီခရွန်လည်းပါဝင်ဆင်နွှဲနိုင်ပါတယ်. 

လောလောဆယ် ကမ္ဘာအနှံ့မှာပွဲကြမ်းနေသေးတာကတော့ ဒယ်လတာပါပဲ။ 

ဒယ်လတာဖြစ်ဖြစ် အိုမီခရွန်ဖြစ်ဖြစ် ကျနော်တို့အားလုံးလုပ်နေကြရဦးမှာကတော့ 

- ခပ်ခွာခွာနေ

- မာ့ခ်စ်တပ်

-လေကောင်းလေသန့်ရရန် အိမ်၊ အဆောက်အဦများပြူတင်းများဖွင့်ထား။

-လေဝင်လေထွက်မကောင်းသောနေရာ၊ လူစုလူဝေးများကိုရှောင်၊

- လက်ဆေး၊လက်ကိုပိုးသတ်

-ချောင်းဆိုးနှာချေလျင် တံတောင်ကွေး၊ တစ်သျုူးဖြင့်အုပ်ကာပြီး ဆိုး/ချေ။

- ကာကွယ်ဆေးရတာနဲ့ထိုး။

-ဖြစ်တာနဲ့ သေချာစစ်ဆေးကုသ ဖို့ပါ

ဒေါက်တာအောင်

(ဥဿာ)

၁၂-၁၂-၂၀၂၁

https://b-wise-2b-healthy.blogspot.com/2021/12/blog-post.html